Suriye’de 61 yıllık Baas rejiminin düşmesinin akabinde hapishanelerde rejimin binlerce bireye yaptığı azap ve yargısız infaz gün yüzüne çıktı. Suriye genelinde hapishanelerdeki tüm tutuklular hür kaldı fakat hür kalanların sayısı zorla kaybedilenlerin sayısının çok altında olduğu için on binlerce aile hala yakınlarının akıbetinin ortaya çıkarılmasını bekliyor.
SNHR Başkanı Fadl Abdulgani yaptığı açıklamada, Esed rejiminin 2018’de çok sayıda zorla kaybedilen Suriyeliyi öldürdüğünü, bunların 3 binden fazlasının öldürüldüğüne ait ellerinde ispat bulunduğunu söyledi.
Verileri daima güncellediklerini kaydeden Abdulgani, 28 Kasım’da Halep’te, 5 Aralık’ta Hama’da, 7 Aralık’ta Humus’ta, 8 Aralık’ta da Şam’daki hapishane ve gözaltı merkezlerinden özgür bırakılanları tescil etmeye çalıştıklarını aktardı.
Abdulgani, Esed rejiminin düşmesinin akabinde Suriye genelindeki hapishane ve gözaltı merkezlerinden hür bırakılanların yaklaşık 24 bin 200 kişi olduğunu ve bu bireyler için bir data tabanı oluşturduklarını tabir etti.
Veri tabanlarında Baas rejimi devrinde yaklaşık 136 bin zorla kaybedilen ve tutuklunun kaydının bulunduğunu aktaran Abdulgani, “Son periyotta hür kalanları çıkarırsak geriye rejim tarafından gözaltına alınan 112 bin 414 kişi kalıyor ve bunlar büyük ihtimalle öldürüldüler” dedi.
Baas rejimi periyodunda zorla kaybedilenlerin akıbetinin ortaya çıkarılması gerektiğini belirten Abdulgani, şunları kaydetti:
“Öldürüldükleri gerçek fakat cenazeleri ailelerine teslim edilmediği için hala zorla kaybedilen kategorisindeler. Münasebetiyle bu çok büyük bir araştırma ve gayret gerektiriyor, hala hayatta olduklarına dair rastgele bir ispat yok.”
Abdulgani, evvelki tarihlerde rejim tarafından öldürülen zorla kaybedilen bireylere ilişkin binlerce vefat verisine dair yeni güncelleme yaptıklarını tabir ederek şunları söyledi:
“(Büyük) fotoğraf artık ortaya çıkıyor ve hapishanelerin açılmasıyla (büyük) fotoğraf daha da netleşti. Bu şahıslar ailelerine haber verilmeden öldürülmüş ve nüfusa kaydedilmiş, bu nedenle aileleri hala mağdur durumda ve yakınlarının öldürüldüğünü kanıtlayan bir evrak olmadığı için toplu mezarların ortaya çıkarılmasını ve bilgi sahibi olmayı bekliyorlar.”
Abdulgani, Baas rejimi tarafından öldürülenlerin nüfus kütüğünde öldürüldüğü gün ve vefat kaydının yapıldığı gün olmak üzere iki farklı tarihin bulunduğunu, bazen bu iki tarih ortasında yılları aşan fark olduğunu kaydetti.
Rejimin öldürdüğü şahısların bir kısmının 2015-2017 ortasında nüfusa kaydının yapılmış olabileceğini aktaran Abdulgani, “Aileler öldürülen yakınlarının nüfustan kaydının düşüldüğünü bilmiyor olabilir. Rejimin hedefi bu acıyı sürdürmek ve insanlara var olmayan, gerçek olmayan bir umut vermek” diye konuştu.
Suriye’de şimdi ortaya çıkarılamamış çok sayıda toplu mezar olduğunu söyleyen Abdulgani, “Çok az sayıda toplu mezar ortaya çıktı, büyük toplu mezarlardan da bahsediliyor.” tabirlerini kullandı.
“Suriye’de onlarca toplu mezar var. Bu cesetlerin çıkarılması, onlardan örnekler alınması ve zorla kaybedilenlerin örnekleriyle eşleştirilmesi karmaşık bir süreç” diyen Abdulgani, fakat cenazelerin kimliği tespit edildiğinde zorla kaybedilenlerin akıbetlerinin belirlenebileceğini lisana getirdi.
Abdulgani, ailelerin kayıp olan yakınlarının akıbetini öğrenmek istemesinin en doğal hakları olduğunu lakin kimsenin de aileleri kandırıp boş umutlar vermemesi gerektiğini kaydetti.
“Gizli hapishaneler ve yer altı hapishaneleri hakkında çok sayıda söylenti yayıldı ve beşerler bu hususlara bağlandı ve bunların kimileri gerçekte var olmayan efsaneler” diyen Abdulgani, kayıp yakınlarına boş umutlar verilmemesi gerektiğini söyledi.
Abdulgani, rejim hapishanelerinin hepsinin 8-9 Aralık’tan sonra açıldığını, bu hapishanelerde kimsenin kalmadığını ve zımnî hapishanelerin olmadığını kelamlarına ekledi.