Dünya Gazetesi’nden Naki Bakır altın fiyatlarında yaşanan son gelişmeleri ve uzman yorumlarını bugünkü köşesine taşıdı. Bakır; global bankacılık alanında yaşanan zahmetlere dikkat çekerken, seçimler öncesi siyasi ve ekonomik alandaki belirsizliklerin yatırımcıyı altına yönlendirdiğini, buna bağlı olarak piyasadaki hareketliliğe dikkat çekti.
Küresel bankacılık sisteminde kriz işaretleri dünyada yatırımcıları “güvenli liman” görülen altına yöneltirken, kurların baskılanması, TL araçların getirisinin enflasyonun altında kalması nedeniyle Türk halkının son aylarda esasen bariz bir artış gösteren altına yönelik talebi, seçime yanlışsız daha da ivmelendi. Seçime sayılı günler kala altına yatırım eğiliminde besbelli artış yaşanıyor ve volatil seyre geçen altın fiyatları rekorlar kırıyor.
Baskılanan kurların yerinde sayması nedeniyle dövizin gerçek olarak yatırımcısına kaybettirmesi, Kur Muhafazalı Mevduata (KKM) karşın TL mevduat ve öbür TL yatırım araçlarının faiz getirisinin de enflasyonun altında kalması üzere nedenlerle Türkiye’de uzun müddettir altına yöneliş dikkati çekiyordu.
Bunun yanında, global bankacılık krizi tasası ve sayılı günler kalan seçime yanlışsız siyasal ve ekonomik alandaki belirsizliklerin finansal yatırımcıları ve ortalama yurttaşı “güvenli liman” arayışı ile altına daha fazla yönelttiği belirtiliyor. Bu süreçte birikimlerini muhafaza güdüsünün yurttaşları dünyadaki fiyat hareketlerinden de bağımsız olarak altına yatırıma yönelteceği öngörülüyor.
Altın fiyatları hareketlendi
Küresel bankacılık sisteminde kriz telaşının arttığı süreçte, içeride seçim tarihinin de aşikâr olmasının akabinde altın fiyatlarında üst istikametli eğilim bariz biçimde güçlendi. Altın fiyatlarında bilhassa 10-17 Mart haftasının son iş gününde süratli bir çıkış yaşandı.
17 Mart Cuma günü prestijiyle altının onsu 1.989,37 dolardan süreç görürken yurt içi piyasalarda altının gramı 1,216,37 liraya, çeyrek altının 1.988,76 liraya, Cumhuriyet altını da 8 bin 262 liraya yükselerek haftayı kapadı. 20-27 Mart haftası ise altında yüksek volatile ile başladı.
20 Mart itibariyle memleketler arası piyasalarda ons altın 2.000 doları aştıktan sonra biraz geri çekildi. İç piyasada gram altın 1.220 lirayı geçerek tüm vakitlerin rekorunu kırdı. Altının gram fiyatı dün öğlen saatlerinde 1.224 liradan alıcı bulurken, çeyrek altın 2 bin 15, Cumhuriyet altını 8 bin 33 liradan satıldı.
İthalata kontrol
23 Şubat’ta Türk Parası Değerini Muhafaza Hakkında 32 Sayılı Kararda değişiklik yapan Cumhurbaşkanlığı kararı ile altın ithalatına denetim niteliğinde düzenlemeye gidildi. Buna nazaran standart ve standart dışı işlenmiş değerli madenlerin ithali sadece TCMB ve değerli maden aracı kuruluşları tarafından yapılabilecek. Bu aracı kuruluşlar ithal ettikleri bu kapsamdaki değerli madenleri 3 iş günü içinde BIST’e teslim etmek zorunda olacaklar.
Yurt içinde sırf Darphane ve Hazine tarafından müsaade verilen rafineriler ile BIST tarafından yayımlanan rafineriler listesinde yer alan rafinerilerce üretilmiş standart işlenmemiş değerli madenlerin alım satımı yapılabilecek. Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmeleri dışında Türkiye’de yerleşik bireylere standart dışı işlenmiş değerli madenlerin satışı yapılamayacak.
Uzmanlar “eğilim sürer” diyor
Dış ticaret ve münasebetiyle cari süreçler açığını büyüterek makro ekonomik istikrarı olumsuz etkileyen altın ithalatına Cumhurbaşkanı kararıyla kısmen de olsa denetim gelse de uzmanlar, global tasalar ve finansal piyasalardaki mevcut tablonun yanı sıra siyasal ve ekonomik alanda her seçim periyodundaki üzere var olan “belirsizlik” olgusunun itmesiyle tasarruf sahiplerinin ihtiyaten altına yönelişinin artarak süreceğini öngörüyor.
Finansal yatırımcılar ve tasarruf sahibi yurttaşların yatırım tercihlerinin seçimden sonra değişme mümkünlüğü bulunmakla birlikte, seçime kadar olan devirde döviz ve KKM’de stabil bir seyir, buna karşılık birikimlerini müdafaa güdüsüyle hareket eden tasarruf sahiplerinin talebindeki artış paralelinde altında yükselişin devam edeceğini öngörenler çoğunluk oluşturuyor.
Altın ithalatı tam gaz
Son hafta altında dünyada ve içeride süratli hareketlenme yaşanırken, son aylarda Türk halkının süratle artan altın talebi ve bunun paralelinde Türkiye altın ithalatındaki artışla dikkati çekiyor. Borsa İstanbul (BIST) Değerli Madenler Piyasası şubat ayı dataları, geçen yıl rekor kıran altın ithalatındaki ivmenin bu yıl da devam ettiğini ortaya koyuyor.
Yıllık altın ithalatı bilhassa 2022’de evvelki yıla nazaran dört kat artarak 56 tondan 265 tona çıkmıştı. Bu eğilim 2023’te de devam etmesi ile ocak ayında 68,3 tona ulaşarak 1995’ten bu yana tüm yılların rekorunu kıran altın ithalatı şubat ayında da 57,5 tonla yüksek seviyede gerçekleşti.
Böylece iki aydaki altın ithalatı geçen yılın eş periyoduna nazaran tam 14,6 kat artarak 125,8 tona ulaştı. Bu yıl iki ayda, geçen yılın tümündeki hacmin neredeyse yarısı kadar altın ithal edildi.
Cari açığın yarısı altından
Merkez Bankası ödemeler istikrarı bilgilerine nazaran Türkiye’nin aylık altın ithalatı ocakta 4 .9 milyar 921 milyon dolarla tarihindeki en yüksek aylık seviyeye ulaştı. Bunun da tamamına yakını tek ülkeden edildi.
İsviçre’den altın ithalatı 4 milyar 141 milyon dolarla bu ülkeden yapılan toplam aylık ithalatın yüzde 95,5’ini oluşturdu. Öteki deyişle Türkiye, ocak ayında İsviçre’den neredeyse yalnızca altın ithal etti. Tıpkı ay bu ülkeye yapılan ihracat ise yalnızca 194,8 milyon dolar oldu .
Ocakta gerçekleşen toplam 1 milyar 95 milyon dolarlık altın ihracatı düşüldüğünde 4 milyar 796 milyon dolar olan aylık “net” altın ithalatı, 9 milyar 849 milyon dolarla tüm yılların rekorunu kıran cari süreçler açığının yüzde 48,7’sine denk geldi. Öteki deyişle cari açığın yaklaşık yarısı altın ithalatından kaynaklandı. Son bir yılda 51 milyar 686 milyon dolara ulaşan cari açığın 23 milyar 655 milyon dolarla yüzde 45,8’i net altın ithalatı münasebetiyle verildi.
Darphane’de fazla mesai
Türk halkının altın talebi, Darphane’ye fazla mesai yaptırdı. Cumhuriyet altını talebindeki artış paralelinde üretimi yapılan çeyrek altın adedi ocakta geçen yılın ayın ayına nazaran yüzde 168 artışla 2 milyon 211 bin 250 oldu.
Ocak ayında üretilen yarım altın adedi yüzde 140,4 artışla 364 bin 475, birlik altın adedi yüzde 173 artışla 457 bin 776, iki buçukluk altın adedi yüzde 280,2 artışla 62 bin ve beşlik Cumhuriyet altını adedi de yüzde 8,3 artışla 403 oldu. Böylelikle aylık toplam Cumhuriyet altını üretimi yüzde 166,9 artışla 3 milyon 95 bin 904 adede ulaşarak rekor kırdı.